Oorlog
Ze was door haar huisarts doorgestuurd want ze was al vijf weken aan het sukkelen. Zware benen, vervelend gevoel in haar maag en onrustig, angstig. Ze wist niet wat het was en we maakten een afspraak.
Ze kwam helemaal op de fiets. Een kwieke vrouw stapte door de poort. Goed verzorgd, sportief. Een fitte vrouw van bijna 80 jaar. Ik spreek mijn bewondering uit. Ze heeft een hartveroverende glimlach. Ik smelt meteen.
We bespreken haar klachten. “Ik ben zo angstig en onrustig, ik moet er niet aan denken dat het straks donker wordt”. Ik vraag door bij haar wat er nog meer is. “Een paar maanden geleden ben ik erg in paniek geraakt, ’s ochtends vroeg, in het donker”. Van haar huisarts krijgt ze pilletjes.
Alles wat ze opnoemt, noteer ik en vraag door. We pluizen samen uit wat er nu precies allemaal aan de hand is. Ze durft niet meer in liften en niet meer in kleine ruimtes. “Ik wil van me af kunnen kijken”. Ze snapt werkelijk niet wat haar overkomt. Want ze is een vrouw die veel regelt in en om huis en voor haar zieke man, ze draait haar hand er niet voor om.
Ze is bijna 80 jaar dus dan was ze er al in de oorlog. Opvallend hoeveel oude mensen er ineens in mijn praktijk komen. Veel van hen hebben de oorlog meegemaakt als klein kind en hebben soortgelijke klachten. Het is net alsof ze, na jaren en jaren stilte, er nu ineens wel mee voor de dag durven komen. Ze zijn opgevoed met: “Niet zeuren, doordoen, stel je niet aan, enzovoort”.
Als je in de oorlog geboren bent (of je moeder was zwanger van je in de oorlog), dan heb je spannende dingen meegemaakt. Die weet je niet meer bewust met je hoofd maar deze herinneringen wonen in je lijf. In je cellen. Het lichaam weet het zich met grote precisie te herinneren. Als er dan later triggers komen, soortgelijke ervaringen, dan reageert het lijf met dezelfde lichamelijke klachten als toen. Maar omdat jij het je niet meer bewust herinnert, heb je geen idee wat je overkomt. Zo gaat het overigens ook met allerlei andere herinneringen.
Ik vraag haar of ze iets weet van de omstandigheden rondom zwangerschap, geboorte en de eerste jaren van haar leven. Ze weet alleen dat haar moeder in de oorlog heeft moeten vluchten. Dat ze gescheiden is geraakt van haar moeder en in een kindertehuis terecht kwam. Omdat haar ouders niet meer leven, kan ze het niet meer navragen maar er blijkt wel een oudste broer te zijn die jaren ouder is. Ik vraag haar of ze met hem wil gaan praten.
“Mijn moeder heeft inderdaad moeten vluchten en wij werden opgesloten in een dichte wagon, het was er erg donker en wij waren allemaal hartstikke bang”. “Er werd geschoten, ik was nog geen 4 jaar oud. Samen met mijn zusje werd ik naar de nonnen gebracht en gescheiden van de rest”. Haar broer wist het allemaal nog. Mijn cliënte niet.
Toen we de tijdlijn van haar leven terugkeken, van nu naar vroeger, zochten we naar alle gebeurtenissen in haar leven waarbij ze in paniek was geraakt, angstig was. We beschreven de overeenkomsten: donker, opgesloten, angstig, geen controle, engte. Het werd zo helder voor haar. Wat een inzicht! Haar lijf had altijd hetzelfde gereageerd als dat haar broer beschreef hoe ze het als kind deed! Ze was perplex dat deze last die zij al zo lang voelde, vanuit de oorlog kwam en wat ze daar had meegemaakt. Toen ze zó jong was! Het inzicht was er en hielp al enorm. Om zo de lijn van haar leven helder te krijgen. Maar hoe nu hier van af te komen?
Veel mensen hebben deze lichamelijke angstklachten dus ik heb een ‘paars kaartje’ gemaakt met handvatten hoe je hier mee om kunt gaan. We nemen ze stap voor stap door en hier blijkt ze al baat bij te hebben. Maar dit is cognitief. Ze gaat dan om met de gevólgen van iets. Dit zal nooit helemaal kunnen helpen als ze weer getriggerd gaat worden. En dat zal gebeuren. Haar lijf zal altijd eerder zijn dan haar denken dus we moeten ook iets doen met haar emotiebrein, daar waar de oorzaak zit. We lopen de methodes door die werken met het emotiebrein en kiezen voor EMDR. Ik wil gewoon dat een vrouw van 80 jaar snel van haar klachten af is. Dat het onderhand genoeg is geweest.
Al na de eerste keer EMDR ervaart ze meer rust in haar systeem. “Ik voel me goed, ik voel me beter. Mijn zus zegt dat mijn ogen niet meer angstig staan”. Ze is haar pillen al aan het afbouwen, in overleg met haar huisarts en met mij. Haar huisarts staat er helemaal achter en laat haar af en toe terugkomen.
In de sessies EMDR laat ik haar ervaring opdoen in de dingen die ze angstig vindt. Steeds na afloop voelt ze zich “lekker en rustig, ik ga ervoor”. Ik stimuleer haar om tussen de sessies door te dóén waar we met EMDR de spanning van hebben afgehaald zodat ze succeservaringen kan opdoen en kan ervaren dat haar lijf rustig en ontspannen kan blijven.
Verder: wat ik met haar besprak, gebeurde ook. Als iets zo lang in het lijf woont, als er bevroren bewegingen zijn, kan het lijf gaan trillen als het met EMDR wordt aangeraakt. Haar trillende lijf boezemde haar eerst angst in maar nu ze weet dat het een functie heeft, dat haar lijf de spanningen eruit trilt, is ze gerust en helpt haar lichaam mee. “Ik stamp gewoon wat met mijn voeten en spreek mijn lichaam geruststellend toe en dan gaat het na verloop van tijd vanzelf weer over”.
Ik ben vol bewondering voor deze lieve, dappere vrouw van 80 jaar die het toch maar mooi allemaal aangaat. Hopelijk word haar meer leed bespaart en kan ze genieten van een sportieve, rustige oude dag. Ik ben gewoon een beetje van haar gaan houden!
FONKELS, verhalen uit de praktijk, geschreven door Noor van Gulik. Zij is integratief psychosociaal therapeut. www.fonkel.nu. Deze blogs zijn uit het leven gegrepen en waarheidsgetrouw. Er is altijd overleg geweest met de betreffende cliënt(ë).
